Nie ulega wątpliwości, że pandemia spowodowała zmiany w wielu aspektach życia codziennego. Konieczność dostosowania dotychczasowych rozwiązań do nowej sytuacji wymusiła również podjęcie odpowiednich działań dla stworzenia możliwości prawidłowego funkcjonowania sądownictwa i prowadzenia postępowań sądowych. Jednym z takich rozwiązań było wprowadzenie do ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych artykułu 15 zzs9 (Dz.U. 2020 poz. 374), przewidującego procedurę doręczania pism procesowych za pośrednictwem portalu informacyjnego sądów powszechnych (PISP).
Pierwotnym założeniem powstania portali informacyjnych było wprowadzenie narzędzia, umożliwiającego dostęp uprawnionemu do informacji o sprawie sądowej, toczącej się z jego udziałem. Problematyka związana ze skutkiem doręczenia pisma przez PISP, ze względu na swój charakter jako element mający istotny znaczenie dla procesu, wywołała wiele wątpliwości praktycznych, czego wynikiem jest między innymi postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie o sygnaturze III CZ 58/22. Orzeczenie wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej ze względu na nieuzupełnienie jej braku formalnego, które spowodowane było natomiast nieodebraniem pisma umieszczonego w portalu przez pełnomocnika strony.
Sąd Najwyższy podkreślił, że wszelkie pisma, które podlegają dostarczeniu za pośrednictwem portalu wymagają obecnie zamieszczenia w zakładce „Moje doręczenia”. W takim przypadku skutek w postaci doręczenia pisma następuje po upływie 14 dni od jego umieszczenia, nawet jeśli dokument nie zostanie przez profesjonalnego pełnomocnika pobrany w tym terminie z systemu.
W kontekście stanu faktycznego, którego dotyczyło postanowienie w powołanej powyżej sprawie, koniecznym stało się jednak rozstrzygnięcie w zakresie skuteczności doręczenia pisma przed zmianą listopadową z 2021 r., kiedy nie funkcjonował osobny moduł doręczeń. Zgodnie z tezą Sądu Najwyższego: „Pismo sądowe umieszczone w Portalu Informacyjnym przed 29 listopada 2021 r. może zostać uznane za doręczone po upływie 14 dni, mimo jego niepobrania przez pełnomocnika (art. 15zzs9 ust. 3 zd. 2), tylko wówczas, gdy zostało opatrzone niebudzącą wątpliwości informacją, że zostało umieszczone w celu doręczenia zgodnie z art. 15zzs9 ust. 2 ustawy COVID-19 (stanowi e-doręczenie wywołujące skutki procesowe). Informacja ta musiała być dostępna w Portalu Informacyjnym dla pełnomocnika jeszcze przed pobraniem tego pisma.”
Niewątpliwie, okres pomiędzy wprowadzeniem art. 15 zzs9 (3 lipca 2021 r.) a dodaniem oddzielnej zakładki w systemie przeznaczonej dla pism podlegających doręczeniu pełnomocnikom stron (29 listopada 2021 r.) oraz umieszczanie przez sądy wszelkich dokumentów w jednym miejscu powodowały liczne trudności związane z przesyłaniem pism za pośrednictwem portalu. Należy zgodzić się z orzeczeniem Sądu Najwyższego wskazującym na niemożność wiązania skutku w postaci doręczenia pisma w przypadku jego dodania bez odpowiedniego oznaczenia, czego konsekwencją może być, na przykładzie niniejszej sprawy, nieuzupełnienie braku formalnego skargi kasacyjnej oraz jej odrzucenie. Z pewnością należy odróżnić prawo do przeglądania akt sprawy, które wynika z zasady jawności wewnętrznej od narzucenia pełnomocnikowi strony obowiązku zapoznania się z wszelkimi dokumentami umieszczonymi w systemie teleinformatycznym, co mogłoby natomiast sparaliżować pracę adwokatów czy radców prawnych. Bezspornym jest, że wprowadzona regulacja „powinna służyć usprawnieniu postępowania i przyspieszeniu komunikacji między sądem a stronami oraz ułatwieniu dostępu do sądu uczestnikom postępowania, a nie stanowić dla nich swoistą pułapkę”.
Michał Drabik